بلاکچین (Blockchain) چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

بلاکچین پیچیده به نظر می رسد، اما مفهوم اصلی آن بسیار ساده است. بلاکچین نوعی پایگاه داده است. برای درک بلاکچین، ابتدا باید بدانید که پایگاه داده در واقع چیست.

اگر در ده سال گذشته، بانکداری، سرمایه گذاری یا ارزهای دیجیتال را دنبال کرده باشید، احتمالا  واژه «بلاکچین» (blockchain) را شنیده باشید، بلاکچین یا زنجیره بلوک، فناوری ثبت داده ها در پشت شبکه بیت کوین (Bitcoin) است.

نکات مهم

• بلاکچین یک نوع پایگاه داده، خاص است.
• از نظر نحوه ذخیره اطلاعات با پایگاه داده معمولی تفاوت دارد. بلاکچین، داده ها را در بلوک هایی ذخیره می کند که بعدا به هم زنجیر و مرتبط می شوند.
•  داده های جدید، وارد بلوک جدید می شوند. هنگامی که بلوک، با داده ها پر می شود، روی بلوک قبلی متصل می شود، که باعث می شود داده ها به ترتیب زمانی به هم زنجیر شوند.
• انواع مختلفی از اطلاعات را می توان در بلاکچین ذخیره کرد، اما رایج ترین استفاده تا کنون به عنوان دفتر کل تراکنش ها بوده است.
• در مورد بیت کوین، بلاکچین به صورت غیر متمرکز استفاده می شود تا هیچ فرد یا گروهی کنترل نداشته باشد، بلکه همه کاربران به طور جمعی کنترل را حفظ می کنند.
• بلاکچین های غیر متمرکز، تغییر ناپذیر هستند، به این معنی که داده های وارد شده غیر قابل برگشت هستند. در بیت کوین، به این معنی است که تراکنش ها به طور دائم ثبت شده و برای همه قابل مشاهده است.

بلاکچین چیست؟

پایگاه داده مجموعه ای از اطلاعات است که به صورت الکترونیکی در یک سیستم کامپیوتری ذخیره می شود. اطلاعات یا داده های موجود در پایگاه های داده، معمولاً در قالب جدول طراحی شده اند تا امکان جستجو و فیلتر راحتِ اطلاعات خاص را فراهم کنند. تفاوت بین شخصی که از صفحه گسترده برای ذخیره اطلاعات به جای پایگاه داده استفاده می کند، چیست؟

صفحات گسترده برای یک نفر یا گروه کوچکی از افراد طراحی شده اند تا اطلاعات محدودی را ذخیره کرده و به آنها دسترسی پیدا کنند. در مقابل، پایگاه داده طوری طراحی شده است که حجم قابل توجهی از اطلاعات را در اختیار داشته باشد که به سرعت و به آسانی توسط تعدادی زیادی از کاربران، قابل دسترسی، فیلتر و تغییر باشد.

پایگاه های داده بزرگ با دستیابی به اطلاعات، روی سرورهایی که از کامپیوترهای قدرتمند ساخته شده اند به این امر دست می یابند. این سرورها گاهی اوقات می توانند با استفاده از صدها یا هزاران کامپیوتر ساخته شوند تا قدرت محاسباتی و ظرفیت ذخیره سازی لازم برای دسترسی همزمان بسیاری از کاربران به پایگاه داده را، داشته باشند.

ساختار ذخیره سازی

یکی از تفاوت های اصلی بین پایگاه داده و بلاکچین، روش ذخیره سازی اطلاعات است. بلاکچین اطلاعات را در گروه هایی جمع آوری می کند که به آنها بلوک نیز گفته می شود و مجموعه ای از اطلاعات را در خود جای می دهند. بلوک ها دارای ظرفیت ذخیره سازی مشخصی هستند و بعد پر از شدن، اطلاعات روی بلوک بعدی، ذخیره می شوند و زنجیره ای از اطلاعات را به نام «بلاکچین یا زنجیره بلوک» شکل می دهند.

پایگاه داده، اطلاعات خود را به صورت جدول شکل می دهد درحالی که یک بلاکچین، همانطور که از نامش پیداست، اطلاعات خود را به صورت بسته (بلوک) که به هم زنجیر شده اند، شکل می دهد. بنابر این همه بلاکچین ها پایگاه داده هستن اما همه پایگاه های داده، بلاکچین نیستند. این سیستم نیز به طور ذاتی یک جدول زمانی غیر قابل بازگشت از داده ها را در صورت پیاده سازی به صورت غیر متمرکز، ایجاد می کند. هنگامی که یک بلوک پر می شود، به بلوک قبلی زنجیر می شود و به بخشی از این جدول زمانی تبدیل می شود. به هر بلوک که به زنجیره اضافه می شود، یک زمانبندی دقیق داده می شود.

تمرکززدایی

بلاکچین، ساختاری است که در بیت کوین به کار می‌رود و مانند یک پایگاه داده عمل می‌کند، اما با تفاوت اینکه کامپیوترهای مختلف آن را اداره می‌کنند. در بیت کوین، این کامپیوترها به عنوان گره‌ها یا نودها شناخته می‌شوند. این روش اطمینان می‌دهد که هر تغییری که در بلاکچین انجام می‌شود، به توافق بخش عمده‌ای از شبکه رسیده است. این سیستم تراکنش‌ها را شفاف و قابل اعتماد می‌کند و قابلیت تغییر ناپذیری آن را تضمین می‌کند.

شفافیت

به دلیل ماهیت غیر متمرکز بلاکچین بیت کوین، می توان همه تراکنش ها را بصورت شفاف مشاهده کرد. این امر با داشتن یک گره شخصی یا با استفاده از مرورگر بلاکچینی، که امکان مشاهده تراکنش ها به صورت زنده را می دهد، امکان پذیر است. هر گره دارای نسخه خاص خود از زنجیره است که با تأیید و اضافه شدن بلوک های جدید به روز می شود. به این معنی که اگر بخواهید، می توانید بیت کوین را در همه جا ردیابی کنید.

بیشتر بدانید: https://nipoto.com/dogecoin

آیا بلاکچین امنیت دارد؟

بلاکچین فناوری‌ای است که امنیت و اعتبار را از زوایای مختلف بررسی می‌کند. در بلاکچین، بلوک‌های جدید به طور خطی و زمانی ذخیره می‌شوند و پس از افزودن یک بلوک، تغییر آن دشوار است مگر اینکه اکثریت به توافق برسند. این امر امنیت را افزایش می‌دهد زیرا حملاتی مانند تغییر بلاکچین نیازمند کنترل بیش از ۵۱ درصد از نسخه‌های بلاکچین و هزینه‌های بسیار زیادی است. همچنین، حمله می‌تواند به کاهش ارزش بیت کوین منجر شود و بدون ارزش باقی بماند، زیرا شبکه به سرعت به نسخه اصلی باز می‌گردد.

نحوه استفاده بلاکچین

همانطور که می دانیم، بلوک های بلاکچین بیت کوین، داده های تراکنش های مالی بیت کوین را ذخیره می کند. اما مشخص شد که بلاکچین، روش مورد اطمینانی برای ذخیره ی سایر انواع داده ها نیز است.

برخی از شرکت هایی که قبلاً از بلاکچین استفاده می کنند عبارتند از: والمارت (Walmart)، فایزر (Pfizer)، زیمنس (Siemens)، یونیلیور (Unilever) و بسیاری شرکت های دیگر. به عنوان مثال، شرکت آی بی ام (IBM)، بلاکچین فود تراست (Food Trust) خود را برای ردیابی مسیری که محصولات غذایی آن برای رسیدن به مقصد طی می کنند، ایجاد کرده است.

استفاده از بلاکچین به برندها این امکان را می‌دهد که برای محصولات غذایی، از مبدأ تا تحویل، ردیابی دقیقی داشته باشند. در صورت آلودگی یک ماده غذایی، می‌توان به سرعت منبع آن را پیدا کرد و مشکل را برطرف کرد. این یکی از کاربردهای مفید بلاکچین است، هرچند کاربردهای دیگری نیز وجود دارد.

بانکداری و امور مالی

بلاکچین می‌تواند بانک‌ها را در عملیات تجاری خود بهره‌ورتر کند. با این فناوری، مشتریان می‌توانند تراکنش‌های خود را در کمتر از ۱۰ دقیقه پردازش کنند، که بسیار سریع‌تر از روش‌های معمول بانکی است. این به بانک‌ها امکان می‌دهد تا با سرعت و امنیت بیشتری تراکنش‌های مالی را انجام دهند، همچنین با کاهش هزینه‌ها و خطرات، سود بیشتری را بدست آورند. به عنوان مثال، بانک اروپایی Santander و شرکای تحقیقاتی آن، سالانه بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار هزینه‌های مربوط به تسویه تراکنش‌ها را اعلام کرده‌اند.

بهداشت و درمان

خدمات بهداشتی درمانی می توانند از بلاکچین برای ذخیره مطمئن سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کنند. هنگامی که یک پرونده پزشکی تشکیل و امضا می‌شود، می‌توان آن را در بلاکچین نوشت، که به بیماران اطمینان می‌دهد که نمی توان سابقه آنها را تغییر داد. این سوابق پزشکی  را می توان با یک کلید خصوصی در بلاکچین رمزگذاری و ذخیره کرد، به طوری که تنها توسط افراد خاصی قابل دسترسی است و در نتیجه حفظ حریم خصوصی را تضمین می کند.

سوابق اموال

در فرآیند ثبت حقوق مالکیت، که معمولاً پیچیده و زمان‌بر است، اغلب اشتباهات انسانی وجود دارد و هزینه‌های زیادی نیز دارد. بلاکچین می‌تواند این مشکلات را حل کند؛ با ثبت و تأیید مالکیت در بلاکچین، دیگر نیازی به اسناد فیزیکی و دستیابی به دفاتر ثبت نیست. این فرآیند مخصوصاً در کشورهایی با بحران‌های سیاسی و اقتصادی وجود دارد که دسترسی به دفاتر ثبت سنتی ممکن نیست؛ در اینجا، بلاکچین می‌تواند روشی شفاف و قابل اعتماد برای ثبت مالکیت فراهم کند.

قراردادهای هوشمند

قرارداد هوشمند، یک کد کامپیوتری است که در بلاکچین استفاده می‌شود و برای تسهیل، تأیید یا مذاکره در قراردادها ساخته می‌شود. این قراردادها زمانی که شرایط مشخص شده در آنها برآورده می‌شوند، به طور خودکار اجرا می‌شوند، مانند اجاره آپارتمان که با پرداخت ودیعه، کد درب آپارتمان به مستأجر تحویل داده می‌شود و در صورت عدم ارائه کد توسط صاحب‌خانه، ودیعه به مستأجر بازپرداخت می‌شود. این روش هزینه‌ها و فرآیندهایی که معمولاً در قراردادهای رسمی با مشارکت شخص ثالث میانجی می‌شود را حذف می‌کند.

زنجیره تامین

مانند مثال تراست فود شرکت آی بی ام، تامین کنندگان می توانند از بلاکچین برای ثبت منشاء موادی که خریداری کرده اند استفاده کنند. این به شرکت‌ها اجازه می‌دهد اصالت محصولات خود را به همراه برچسب‌های رایجی مانند «ارگانیک»، «محلی» و «تجارت مشروع» تأیید کنند.

طبق گزارش فوربس (Forbes)، صنعت غذا به طور فزاینده ای از بلاکچین برای ردیابی مسیر و ایمنی غذا در طول سفر استفاده می کند.

منبع خبر: https://nipoto.com/mag/what-is-blockchain/