صادرات ۳۲ میلیون دلاری فرش دستباف در ۶ ماه/هشدار نسبت به سقوط فرش

به گزارش خبرنگار مهر، فعالان صنعت فرش در پنجمین نشست مجمع تشکل‌های فرش دستباف ایران که با میزبانی کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی ایران برگزار شد، نسبت به ادغام مرکز ملی فرش ایران با دفتر صنایع ورزشی و خلاق انتقاد کردند. معتقدند که این ادغام درنهایت به تضعیف جایگاه صنعت فرش ایران می‌انجامد که برخلاف منافع ملی است.
به دنبال تشکیل سازمان ملی فرش هستیم
در ابتدای این نشست، مرتضی حاجی‌آقا میری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی ایران درباره وضعیت مرکز ملی فرش ایران، گفت: مرکز ملی فرش ایران با توجه به مصوبه شورای عالی اداری، در سال ۱۳۸۲ به‌منظور تمرکز همه فعالیت فرش در وزارت بازرگانی وقت تأسیس شد و با از ادغام وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن، جز یکی از معاون‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت. در سال ۱۴۰۰ انتقال مرکز ملی فرش از وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در دستور کار قرار گرفت کهان زمان هم فعالان صنعت فرش عنوان کردند که این انتقال مشکلات این صنعت را نه‌تنها حل نمی‌کند بلکه بیشتر هم می‌کند. حالا بار دیگر با تغییر چارت وزارت صنعت، معدن و تجارت مرکز ملی فرش از زیرمجموعه وزیر خارج شد و به جایگاه پایین‌تری تنزل پیداکرده است.
حاجی‌آقای میری عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران ادامه داد: به دلیل اهمیت صنعت فرش که نقش مهمی در اقتصاد، فرهنگ و تاریخ ایرانی دارد، با تغییر جایگاه مرکز ملی فرش، مخالف هستیم و خواهان تشکیل سازمان ملی فرش هستیم.
وی با بیان اینکه فرش بیشتر از حوزه‌های دیگر از پیمان سپاری ارزی آسیب دید، تصریح کرد: بر اساس قانون بودجه قرار بود امسال شاهد کاهش پیمان سپاری ارزی فرش باشیم، اما به خاطر همین ضعف جایگاه مرکز، ابلاغ این بند تا آبان طول کشید و هنوز هم بانک مرکزی آن را اجرا نکرده است. اگر جایگاه مرکز ملی فرش بالاتر بود، می‌توانست مؤثرتر عمل کند.
میری با بیان اینکه درباره ادغام مرکز، از مجلس استفاده خواهیم کرد تا اقدامی خلاف مصوبه شورای عالی اداری انجام نشود، درباره دستمزد قالیبافان اظهار کرد: در سال جاری دستمزد قالی‌بافان حدود ۳۰ درصد افزایش یافته و در حال حاضر میانگین دستمزد ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است. برای مثال دستمز بافت یک قالی ۱۲ متری که حدود دو سال زمان می‌برد و توسط دو یا سه بافنده انجام می‌شود، حدود ۶۰۰ میلیون تومان است.
دولت به تشکل‌های حوزه فرش توجه چندانی ندارد
علا نور توکلی، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران نیز در این نشست، گفت: زمانی صادرات فرش دستباف به ۲.۵ میلیارد دلار رسیده بود؛ آن زمان اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران احساس کرد باید بین بخش خصوصی و دولت برای سیاست‌گذاری‌های حوزه فرش همکاری و همراهی اتفاق افتد و برای همین دولتی پیشنهاد تأسیس مرکز ملی فرش را داشتیم و درنهایت این مرکز تأسیس شود تا سیاست‌گذاری درباره تولید و صادرات با همفکری و تأمل رخ دهد. این اتفاق به‌خوبی پیش می‌رفت و تعامل دولت و تشکل‌ها در دوره‌ای خوب بود. در سال ۱۳۹۸ با پیشنهاد اتحادیه ستاد راهبردی فرش و بعد از آن مجمع تشکل‌های فرش دستباف تأسیس شد.
او ادامه داد: در سال‌های اخیر دولت به تشکل‌های حوزه فرش توجه چندانی ندارد یا مدیرانی برای مرکز ملی فرش انتخاب‌شده که اطلاعی از جایگاه فرش ایرانی ندارند، و درنتیجه مشکلات سیاست‌گذاری و موانع دیگر، جایگاه فرش تنزل یافته است. درحالی‌که باید برای تصمیم‌گیری‌ها و حتی تغییر چارت وزارت صمت در حوزه مرکز فرش ملی طبق قانون، از بخش خصوصی نظر می‌گرفتند. تضعیف جایگاه فرش به منافع ملی ضربه می‌زند و توهین به هنر و فرش ایرانی است.
او ادامه داد: در حال حاضر دو میلیون نفر از اشتغال در این صنعت به‌طور مستقیم ارتزاق می‌کنند و تضعیف جایگاه صنعت فرش، ضربه به این افراد و البته دولت به لحاظ کم شدن ارز حاصل از صادرات هم هست.
ادغام مرکز ملی فرش زیبنده فرش ایرانی نیست
بعد از آن ابوالفضل رجبیان، عضو شورای راهبردی فرش کشور گفت: ادغام مرکز ملی فرش با هر حوزه دیگری زیبنده صنعت فرش ایرانی نیست. متأسفانه آقای فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت سابق فرش را رها کردند. درحالی‌که فرش ایرانی جایگاه ویژه‌ای در نزد دنیا دارد و برای همین اهمیت جایگاه این صنعت باید در سطح بالاتری قرار گیرد. ما این موضوع را از طرق مختلف و به‌خصوص از طریق نمایندگان قم در مجلس شورای اسلامی پیگیری می‌کنیم.
امسال افت صادرات فرش را شاهد خواهیم بود
در ادامه حامد چمن‌رخ، عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: از ۲۰ روز قبل مطلع شده‌ایم که در جایگاه مرکز ملی فرش ایران تحولاتی رخ داد و تغییر چارت سازمانی اتفاق افتاده است. تمام تلاش و خواسته ما این است که جلوی افول فرش دستباف در کشور گرفته شود.
او ادامه داد: نمی‌دانیم چه تفکری پشت این تصمیم‌گیری است که مرکز ملی فرش را با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی ادغام کنند بدون اینکه نظر بخش خصوصی را جویا شوند و این افول جایگاه مشکلاتی در پی خواهد داشت که عبارت‌اند از عدم امکان ارتباط مستقیم با استانداران یا رؤسای سازمان‌های صمت، عدم امکان ابلاغ دستورالعمل به سازمان‌ها، نامعلوم بودن سرنوشت اداری فرش ادارات استان‌ها، عدم امکان مکاتبه با سایر سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، و عدم امکان دعوت و حضور افراد در جایگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر.
چمن رخ تاکید کرد: بهترین جایگاه برای صنعت فرش، وزارت صمت فعلی است که بازرگانی و تولید فرش را شامل می‌شود و برای حفظ این جایگاه ما مکاتباتی را با مجلس شورای اسلامی و رئیس‌جمهوری انجام داده‌ایم. خواسته جامعه فرش دستباف ایران ایجاد سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی زیر نظر رئیس‌جمهوری است.
وی تاکید کرد: صنعت فرش زمانی جایگاه والایی داشت ولی آلان پیش‌بینی می‌کنیم امسال افت صادرات فرش را شاهد باشیم. مدیران به حوزه‌هایی که از آن منافع مستقیم ندارند اهمیت نمی‌دهند و از همین به فرش مانند خودرو اهمیت نمی‌دهند.
عضو هیأت‌رئیسه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تصریح کرد: طی نیمه نخست امسال تنها ۳۲ میلیون دلار فرش دستباف صادر شده است. پیش‌بینی می‌شود صادرات فرش دستباف امسال نسبت به پارسال با افت حدود ۲۰ درصدی مواجه شود.
به گفته حاجی‌آقا میری، جامعه فرش دستباف به دنبال جایگاهی است که آن جایگاه قائم به فرد نباشد.
او ادامه داد: در این دوره به جایگاه صنعت فرش بی‌توجهی و بی‌مهری می‌شود. مثلاً وزیر صمت فرش دستباف که هنر ملی ایران است و حدود ۱۰ میلیون نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه اشتغال دارند؛ بی‌توجهی دولت باعث یاس و ناامیدی می‌شود.
دولت در مسیر صنعت فرش مانع‌تراشی نکند
احد هریسچیان، اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف آذربایجان شرقی گفت: اگر قرار باشد دولت هر بار با تصمیم‌های غیرکارشناسی مسائل و مشکلاتی برای بخش خصوصی و صنعت فرش پیش بیاورد، باید بگوییم که ما به هیچ ارگان و سازمانی نیازی نداریم و صادرکننده‌ها خود می‌توانند از عهده مسائل خود بربیایند به شرطی که دولت در مسیر صنعت فرش مانع‌تراشی نکند.
صنعت فرش دستباف به دنبال ارتقای جایگاه سازمانی است
احد عظیم‌زاده، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران و فعال بازار فرش نیز گفت: فعالان صنعت فرش دستباف به دنبال ارتقای جایگاه سازمانی هستند ولی آلان با تنزل جایگاه مواجه شده‌اند و این نوعی حق کشی در حق صنعت فرش ایرانی است. دولت باید به این مطالبه جدی فعالان اقتصادی توجه کند.
دولت به دنبال ریزش بیمه‌شدگان فرش است
مسعود سپهرزاد، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران گفت: ادغام مرکز ملی فرش ایران با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی خارج از عرف و قانون است. همیشه تشکل کوچک‌تر در تشکل و صنعت بزرگ‌تر ادغام می‌شود و در اینجا برعکس آن رخ داده و این خلاف قانون است.
سپهرزاد گفت: بزرگ‌ترین مشکل صنف ما تحریم و نبود بازار در خارج از کشور و تضعیف صادرات قالی دستباف است. به دلیل وجود تحریم‌ها و سیاست خارجی کشور، صادرات فرش به آمریکا و بازارهای اروپایی دچار مشکل شده و بازار این کشورها را از دست داده‌ایم.
او تصریح کرد: در گذشته نه‌چندان دور قالی دستباف بعد از نفت بزرگ‌ترین صادرات غیرنفتی کشور بود و در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ سالانه نزدیک به ۲ میلیارد دلار صادرات قالی دستباف به کشورهای مختلف دنیا داشتیم، ولی اکنون باوجود تحریم‌ها، صادرات قالی بسیار کاهش داشته و در سال ۱۴۰۱ کل صادرات قالی دستباف فقط ۵۰ میلیون دلار بود.
رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران تاکید کرد: اگر سیاست خارجی کشور تغییر کند و تعامل با کشورهای دیگر بیشتر شود بعد از نفت و پتروشیمی، می‌توان با افزایش صادرات کالاهایی مثل قالی، پسته و زعفران ارز زیادی وارد کشور کرد.
او ادامه داد: ما حدود ۶ هزار بیمه‌شده از جامعه بافندگان در تهران داریم، اما دولت نیز با سختگیری در پی ریزش این تعداد است. در کل کشور حدود ۲۴ هزار بیمه‌شده قالی‌بافی داریم.
اشتغال فرش نابود می‌شود
بعد از آن ابوالفضل صادقی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف قم گفت: فرش دستباف جایگاه اقتصادی، تاریخی و فرهنگی دارد و دولت باید از نظرات پیشکسوتان و خبرگان فرش استفاده کند تا در شرایطی که آمریکا فرش ایرانی را تحریم کرده، موانع قانونی را پیش پای این صنعت کمتر کند اما دولت خلاف جهت عمل می‌کند و هم‌راستا با تحریم‌هاست. تنزل جایگاه فرش موج عظیمی از یاس و نگرانی را در جامعه فرش ایرانی به وجود آورده و باعث ناامیدی کارفرمایان می‌شود. رد نتیجه این رویه نادرست بافندگان از کار بیکار می‌شوند. در این شرایط است که باید پرسید دولت چگونه می‌خواهد برای این جمعیت کارآفرینی کند. تضعیف صنعت فرش برای دولت هزینه زا است. باید صدای نماینده‌های فرش‌بافان را بشنوند و با کارشناسان تبادل‌نظر کنند. ما باید از جایگاه فرش ایران صیانت کنیم.
رئیس اتحادیه بافندگان تولید و فروش فرش دستباف قم گفت: با برپایی یک دار قالی بیش از ۷۰ شغل ایجاد می‌شود. دولت باید با دقت بیشتری به خواسته‌های صنعتگران فرش گوش فرا دهد و ادغام اخیر مرکز ملی فرش را منفی کنند.
صادقی در مورد بیمه قالی‌بافان هم گفت: از سال ۱۳۹۴ به دلیل بودجه دولتی دیگر این بیمه انجام نشد. تأمین اجتماعی نیز تفاهم‌نامه سه‌جانبه را رعایت نمی‌کرد و بیمه برخی یک‌جانبه قطع می‌شد. هم‌اکنون با پیگیری‌ها بازرسی‌ها به‌صورت سه‌جانبه انجام می‌شود؛ اما تخصیص بودجه این امر نیز به دلیل کسری گاهی با تأخیر و تعلل انجام می‌شود، به همین دلیل منتظر اقدام مجلس برای سال آینده هستیم.
فرش ایرانی بازار بزرگ آمریکا را از دست داد
سیدعلی آل‌احمد، نماینده اتحادیه صادرکنندگان فرش اصفهان نیز در ادامه گفت: ازنظر سازمانی درصورتی‌که وزیر محترم مربوطه بخواهند امکان اصلاح ساختار وجود دارد. همچنین با تحریم آمریکا از سال ۹۷ امکان ارسال فرش ایرانی به‌هیچ‌عنوان به آمریکا وجود ندارد. ازاین‌رو ما بازار بزرگی را از دست داده‌ایم.
وی در ادامه تاکید کرد: پشم به‌عنوان مواد اولیه موردنیاز بافت فرش ایرانی دارای ویژگی ذاتی است که موجب تمایز فرش ایرانی می‌شود. با توجه به سود خوبی که صادرات پشم دارد، عده‌ای برای صادرات پشم به خارج درخواست داشتند که با آن مخالفت می‌شد و درنهایت اجازه صادرت پشم داده شده است.
آل‌احمد اظهار کرد: صنایع‌دستی در ارتباط مستقیم با قشر آسیب‌پذیر و محروم روستایی به همین دلیل ارتقا مدیریت صنایع فرش بسیار حائز اهمیت است.
آسیب خارج شدن فرش از چارت وزارت صمت
حمیدرضا فروزان احسن، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش همدان نیز ضمن اعلام مخالفت با خارج شدن فرش از چارت وزارت صمت بر آسیب جدی این موضوع تاکید کرد.
چرا ازنظر کارشناس بخش خصوصی استفاده نمی‌شود
محمد گیوه‌چیان، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش اصفهان گفت: درجایی که تولید شغل بسیار سخت و هزینه‌بر است به‌راحتی با تولید فرش می‌توان ایجاد شغل کرد. دولت اظهار می‌کند که تولید یک شغل حدود ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دارد، اما این کار در بخش خصوصی به رایگان انجام می‌شود. ازاین‌رو سوال داریم که چرا در امور ازنظر کارشناس بخش خصوصی استفاده نمی‌شود. ما نیز با ادغام مرکز ملی فرش با اداره کل صنایع خلاق، اسباب‌بازی مخالف هستیم.