نقش فناوری سنجش از دور در کمک به حل بحران تامین غذا

به گزارش خبرنگار مهر، شانزدهم اکتبر به عنوان سالروز جهانی غذا به دلیل تأسیس سازمان سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) وابسته به سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ نامگذاری شده و هر ساله در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. در این روز، سازمان‌های بین المللی، به منظور برقراری روابط در زمینه کشاورزی و زمینه سازی برای جلوگیری از فقر و گرسنگی و نابودی محیط زیست، تلاش می‌کنند.

استفاده از تجربیات، نحوه تغذیه، انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، موجب رونق و پیشرفت در صنعت مواد غذایی در ملل جهان سوم می‌شود. سازمان خواربار و کشاورزی (فائو) در گزارشی اعلام کرده که برای تأمین غذای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰ باید تولیدات کشاورزی به دو برابر میزان موجود افزایش یابد و برای رسیدن به این هدف باید موانعی مانند محدودیت زمین‌های کشاورزی، کمبود آب، قیمت بالای انرژی، افت سرمایه گذاری در زمینه تحقیقات کشاورزی و افزایش ضایعات غذایی را در نظر داشت و برای برطرف کردن این موانع چاره اندیشی کرد.

از این رو استفاده از تکنولوژی‌های نوین و پربازده می‌تواند کمک‌های شایانی در مسئله امنیت غذایی به بشر ارائه دهد و یکی از پرکاربردترین تکنولوژی‌ها که در سالیان اخیر در زمینه کشاورزی، اثرات بسیار ارزشمندی داشته، فناوری فضایی و سنجش از دور است.

بیش از ۵۰ سال از ورود فناوری ماهواره‌های سنجشی در حوزه‌های مختلف منابع زمین از جمله پایش کشاورزی در دنیا می‌گذرد. اطلاعات ارزشمندی که برای تخمین سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، پایش سلامت و پیش بینی تولید آنها در سطوح مختلف جهانی، ملی و ناحیه‌ای به دست آمده است می‌تواند آینده امنیت غذایی هر کشوری را تضمین کند.

سنجش از دور و تأمین مواد غذایی در جهان

اداره کل سنجش از دور سازمان فضایی ایران با تاکید بر اینکه بحران‌های امنیت غذایی ناشی از مشکلات دسترسی به غذا در دنیا رو به گسترش است و نظارت بر تولید محصولات کشاورزی اساسی بدون تکنولوژی‌های نوین و با استفاده از سیستم‌های سنتی ممکن نخواهد بود، به بررسی نقش فناوری سنجش از دور در تأمین مواد غذایی و برون رفت از این بحران پرداخته است.

داده‌های ماهواره‌ای ویژگی‌های بسیار مثبتی در زمینه پایش محصولات کشاورزی دارند که می‌تواند نظارت روی تولید محصولات کشاورزی در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی را با دقت قابل قبولی انجام دهد. در نتیجه این پایش ها و همچنین کاربردهای متعدد سنجش از دور در زمینه کشاورزی که افزایش میزان تولید را به همراه دارد، می‌توان میزان امنیت غذایی در جهان را با کمک این فناوری نوین برآورد کرد.

ویژگی‌های ممتاز داده‌های ماهواره‌ای همچون دریافت داده‌های به هنگام، انواع داده‌های متنوع با توان تفکیک مکانی و زمانی مختلف، داده‌های با توان تفکیک طیفی بالا (ابر طیفی)، داده‌ها با تواتر زمانی بالا، تولید داده‌های راداری و لیدار (LiDAr) و سایر مزیت‌های داده‌های ماهواره‌ای، در زمینه کاربردهای کشاورزی و در نتیجه تولید مواد غذایی بسیار کارآمد است.

از مزیت‌های بسیار مهم در زمینه پایش محصولات کشاورزی، پتانسیل آن در پایش مناطق دور دست است. بسیاری از مناطق در جهان وجود دارند که بسته به مسائل مختلفی دسترسی به داده‌های آنها با استفاده از روش‌های سنتی و به خصوص از طریق داده برداری زمینی وجود ندارد. سنجش از دور به راحتی چنین مناطقی را می‌تواند پایش کند و نتایج آنها را در اختیار تحلیلگران قرار دهد.

کاربرد سنجش از دور در کشاورزی و تولید مواد غذایی

امروزه با استفاده از فناوری سنجش از دور می‌توان با فراهم کردن برخی پارامترهای مهم در حوزه کشاورزی موضوع اقتصاد و صنعت کشاورزی را دقیق‌تر زیر نظر داشته و مدیریت و کنترل کرد. از جمله این پارامترها می‌توان به پایش پارامترهای محیطی و مؤثر در رشد گیاهان، پایش سطوح زیر کشت، پایش و شناسایی انواع محصولات کشاورزی، پایش استرس یا تنش‌های (سلامت) گیاهان کشاورزی، پایش کشت محصولات ممنوعه در مناطق با محدودیت‌های آبی و پایش الگوی کشت گیاهان کشاورزی اشاره کرد.

نقشه‌های زیر نمونه‌هایی از کاربردهای این فناوری را نشان می‌دهد.

نقشه زیر پایش سطح زیر کشت ذرت و پراکندگی این محصول در استان البرز را نشان می‌دهد. مساحت سطح زیر کشت محصول ذرت در این استان حدود ۷۸۰۰ هکتار برآورد شده است.

در نقشه زیر محدوده‌های محصول ذرت کشت شده در بخش‌هایی از شهرستان نظرآباد در تصاویر گوگل ارث نمایش داده شده است.

نقشه زیر مربوط به پراکندگی برداشت محصول گندم و جو شهرستان آبیک در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ است.