بانیان وضع موجود پاکستان چه طرف‌هایی هستند؟

محمدرضا فرقانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تحولات سیاسی اخیر در پاکستان با بیان اینکه «دولت پاکستان طی هفته‌های اخیر شاهد بحران‌هایی بوده که این بحران‌ها در تاریخ سیاسی پاکستان تقریباً امری عادی است» اظهار کرد: طی ۳۰ الی ۴۰ سال گذشته تقریباً تمامی دولت‌های پاکستان با بحران‌هایی از این دست مواجه بوده‌اند که در مواجهه با آنها از کار برکنار شده‌اند؛ برخی از دولت‌ها به‌صورت کودتا توسط نظامیان از قدرت کنار زده شدند و برخی دیگر نیز توسط سیاسیون و احزاب سیاسی و با زد و بندهای سیاسی پشت پرده از طریق پارلمان یا توسط رئیس جمهوری این کشور به نوعی کنار گذاشته شدند.

عمران خان تحولات عمده و اساسی در پاکستان ایجاد کرد

وی خاطر نشان کرد: گرچه آن‌چه در پاکستان در حال وقوع است، بحران جدید و تازه‌ای در تاریخ و عرف سیاسی پاکستان نیست اما ویژگی‌هایی دارد که آن را از بحران‌های مشابه قبلی برجسته‌تر می‌کند؛ یکی از این ویژگی‌ها سیاست‌های عمران خان(نخست وزیر پاکستان) در حوزه سیاست خارجی است. دولت آقای عمران خان طی مدتی که بر سر کار بوده، تحولاتی عمده و اساسی در پاکستان به ویژه در بعد خارجی ایجاد کرد.

این دیپلمات بازنشسته ادامه داد: دولت عمران خان برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی خود گرایش مطلوبی به سمت همکاری با کشورهای منطقه و همچنین در سطح جهانی داشت که تقریباً عملکرد یا رویکردی نو محسوب می‌شد؛ موضع دولت پاکستان در قبال حاکمیت طالبان بر افغانستان از جمله رویکردهای جدید عمران خان بود.

خودداری از به رسمیت شناختن دولت طالبان نشان از تغییرات اساسی در نگاه سیاست خارجی پاکستان بود

فرقانی گفت: زمانی‌که طالبان در افغانستان به قدرت رسیدند و توانستند با شکست دادن دولت اشرف غنی دولت را در دست بگیرند، بر خلاف آنچه بر اساس روال پیشین در پاکستان پیش بینی می‌شد، دولت پاکستان، از به رسمیت شناختن دولت طالبان خودداری کرد؛ این یک حرکت جدید در عرصه سیاست خارجی پاکستان در مورد افغانستان محسوب می‌شد که به نظر کارشناسان می‌توانست نشان دهنده تغییرات اساسی در نگاه سیاست خارجی پاکستان باشد.

سفر عمران خان به مسکو برای آمریکا و غرب بسیار گران تمام شد

وی با اشاره به سفر عمران خان به مسکو اظهار کرد: تحول و حرکت دیگر در سیاست خارجی پاکستان سفر آقای عمران خان به مسکو و ملاقات با پوتین بود که بعد از بیش از دو دهه این کار انجام شد و پاکستان برای نخستین بار در این سطح آن هم در زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرده بود و سیاست آمریکا و غرب و متحدان غربی او بر تحریم پوتین و روسیه متمرکز شده بود، با مسکو ارتباط برقرار کرد.

این کارشناس مسائل منطقه تاکید کرد: سفر نخست وزیر پاکستان به روسیه برای آمریکا و متحدان غربی او که به‌صورت سنتی متحدان سیاسی و نظامی پاکستان نیز محسوب می‌شوند، بسیار گران تمام و باعث ایجاد دل‌خوری و نگرانی شدید آنها شد.

فرقانی در ادامه رای ممتنع پاکستان به قطعنامه محکومیت حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین در مجمع عمومی سازمان ملل را از دیگر ویژگی‌های تفاوت بحران فعلی پاکستان با بحران‌های مشابه قبلی عنوان و خاطر نشان کرد: ایالات متحده آمریکا و متحدان غربی او در سازمان ملل در محکومیت حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین قطع‌نامه‌ای را ارائه کرده بودند و انتظار داشتند که پاکستان نیز از آنها حمایت کند اما رای ممتنع پاکستان برای آمریکایی‌ها بسیار گران تمام شد و غیر قابل تصور بود؛ به همین جهت تحولات موجود در پاکستان که از طریق سیاسی درحال پیگیری و انجام است را می‌توان به این عوامل مرتبط دانست.

وی به نقش عربستان در تحولات جاری در پاکستان اشاره کرد و گفت: عدم همکاری پاکستان طی سال‌های اخیر با عربستان سعودی و متحدان او در جنگ یمن و گرایشات آقای عمران خان در سیاست خارجی پاکستان نسبت به روابط با جمهوری اسلامی ایران را نیز می‌توان از دیگر دلایل اصلی و اساسی تحولات جاری در پاکستان تلقی کرد.

آمریکا، انگلیس و عربستان تاثیرگذاری بسیاری بر احزاب پاکستان دارند

این دیپلمات بازنشسته همچنین به ارائه تحلیلی درباره آینده تحولات پاکستان پرداخت و اظهار کرد: تحولات سیاسی در پاکستان بسیار پیچیده است؛ نظام سیاسی پاکستان مبتنی بر سیستم پارلمانی است و در این نظام احزاب حرف اول را می‌زنند. متأسفانه احزاب سیاسی پاکستان به‌صورت سنتی سوابق درخشان و خوبی در این کشور ندارند؛ بسیاری از احزاب وابستگی‌هایی به خارج از مرزهای این کشور دارند و عمدتاً نیز دو کشور آمریکا و انگلیس و سپس عربستان تاثیرگذاری بسیاری بر احزاب سیاسی و مذهبی این کشور داشته و دارند.

عمران خان به درستی تقاضای انحلال پارلمان را مطرح کرد

فرقانی افزود:‌ به همین جهت بعد از شروع بحران جاری در پاکستان، آقای عمران خان به درستی تقاضای انحلال پارلمان را مطرح کرد چراکه می‌دانست و مطمئن بود که اگر پارلمان با احزابی که با خارج از مرزها را ارتباط هستند به همین شیوه کار کند، بحران سیاسی در پاکستان عمیق و منجر به برکناری او خواهد شد، به همین جهت با درخواست از رئیس‌جمهوری برای انحلال پارلمان و موافقت او با این موضوع، پارلمان منحل شد.

مشخص نیست که اعلام برکناری نخست وزیر توسط کابینه دولت قانونی است یا خیر

وی به اعلام برکناری عمران خان توسط کابینه دولت پاکستان اشاره کرد و گفت: متاسفانه در روزهای اخیر اعضای کابینه دولت پاکستان که در گروه‌ها و احزاب سیاسی و مذهبی عضویت دارند وارد عمل شدند و به نیابت از احزاب و گروه‌های خود و دستوراتی از سوی این احزاب صادر به اقدام به برکناری نخست وزیر کرده‌اند که این اقدام از نظر حقوقی برای اولین بار در نظام سیاسی پاکستان انجام شده و مشخص نیست که قانونی است یا خیر.

ارتش پاکستان فعلاً به‌صورت غیر مستقیم اهداف خود را دنبال می‌کند

این کارشناس مسائل منطقه همچنین درباره نقش ارتش پاکستان در تحولات جاری در این کشور و احتمال وقوع کودتای نظامی تاکید کرد: ارتش پاکستان ارتش قدرتمندی است و کاملاً هم در تحولات سیاسی و نظامی و امنیت و اقتصادی پاکستان نقش اساسی دارد و تقریباً تصمیم‌گیر اصلی در تحولات اساسی است. بر اساس اطلاعات موجود، اختلافاتی میان آقای عمران خان و رئیس ستاد ارتش وجود دارد. نظامیان در پاکستان معمولاً برای دخالت در امور سیاسی به دو روش عمل می‌کنند؛ نخستین روش دخالت مستقیم است که معمولاً به‌صورت کودتا انجام می‌شود و تا به‌حال نیز چندین مرتبه انجام شده و نظامیان با کنار زدن دولت‌ها، برای دوره گذار موقتاً قدرت در دست گرفتند تا زمینه برای برگزاری انتخابات فراهم شود.

فرقانی ادامه داد: روش دیگر دخالت نظامیان پاکستانی، دخالت غیر مستقیم سیاسی است؛ در این حالت ارتش با دستگاه‌های عریض و طویل اطلاعاتی خود با تطمیع احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی و نمایندگان پارلمان یا با تهدید آنها مهره چینی می‌کند و سیاست مورد نظر خود را  پیش می‌برد. به نظر می‌رسد که ارتش پاکستان تا به امروز تصمیم گرفته که به‌صورت غیر مستقیم و سیاسی اهداف خود را دنبال کند اما اگر شرایط به گونه‌ای شود که تقابل احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی کشور موجب ناکارامدی وضعیت اداره کشور شود، در آن صورت قطعاً ارتش به‌صورت مستقیم وارد خواهد شد و قدرت را در اختیار خواهد گرفت.

بحران جاری و تحولات داخلی در پاکستان تاثیر زیادی بر روابط حسنه ایران و پاکستان نمی‌گذارد

وی همچنین درباره تاثیر تنش‌های جاری در پاکستان بر روابط با ایران خاطر نشان کرد: در طول تاریخ سیاسی دو کشور ایران و پاکستان، با وجود تحولات متعدد سیاسی در داخل پاکستان، خوشبختانه این تحولات در روابط دو کشور تاثیر زیادی نداشته است. ایران و پاکستان دو کشور واقعاً دوست و برادر هستند و می‌توان گفت که همدیگر را درک می‌کنند؛ پاکستان تقریباً دارای بهترین موضع سیاسی نسبت به جمهوری اسلامی ایران بوده، هست و خواهد بود چراکه پاکستان برای برقراری موازنه سیاسی با هند به عنوان دشمن دیرینه خود به روابط حسنه و برادرانه با ایران نیاز دارد.

این دیپلمات بازنشسته در پایان با تاکید بر اینکه به‌نظر نمی‌رسد که بحران جاری و تحولات داخلی در پاکستان تاثیر زیادی بر روابط حسنه ایران و پاکستان بگذارد، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران بحران جاری در پاکستان را از موضوعات داخلی پاکستان می‌داند و درباره این گونه تحولات نیز همواره سیاست عدم مداخله را در پیش گرفته است. ایران معتقد است که این مردم و گروه‌ها و شخصیت‌های پاکستانی هستند که در نهایت درباره سرنوشت دولت خود تصمیم‌گیری خواهند کرد.

انتهای پیام